سه سال پیش درست زمانی که ایران به ویژه خوزستان در تب و تاب روزهای انتخابات می سوخت و با هر شعار، ضد شعار، بازی با رنگ ها و وعده های بی حساب و کتاب سعی می کردند مردم را پای صندوق های رای بکشانند تا شاید با مدیریت های آگاهانه بر اساس شایسته سالاری امیدهای از دست رفته این سرزمین را پررنگ کنند، اهواز یکپارچه شعار (ما که هوا نداریم اما هواتو داریم) بود.
خوزستان سرزمین طلای سیاه، نبض طپنده ایران، درست زمانی که ریزگردها نبرد نفس گیری را در شهر به راه انداخته بودند، باران های اسیدی اش چشم ها را شستشو می داد، عدم پرداخت حق آبه تالاب هایش ناحقی را فریاد می زد و در خشکسالی مدیریتی به سر می برد مردمش رایی را از صندوق تدبیر و امید بیرون کشاندند که هرگز این دو واژه به اندازه واژه هایی نظیر باران اسیدی، خفگی، آسم و حتی سرطان در ذهنشان تداعی نشد.
جمله هایی نظیر تعطیل شد، لغو شد، در صورت وم بیرون بروید، بودجه نداریم، زیرساخت فرسوده است و کی بود کی بود من نبودم هایی که سال هاست در گوش اهالی این دیار زنگ می زند تا جایی که سردرگمی ها و قول های بی اثر مدیریت بحران زده خوزستان تکرار مکرراتی بیش نیست.
سرزمینی که قلب ایران است. خوزستان نطپد ایران می میرد. مردم دیاری که برای حفظ ایرانشان هشت سال جنگیدند. اما اینبار نبردی از جنس بمب های شیمیایی وطنی که در بلند مدت تنها گورستان ها را پر می کنند. این بار نیز جنگ زده های پیشانی سفیدی می شوند که بار سفر می بندند و مانند اوایل جنگ به شهرهای دیگر کوچ می کنند. با این تفاوت که در آن مقطع مردمانش برمی گشتند اما این بار برای همیشه نام کوچ اجباری را بر دوش می کشند.
سالهاست مردم خفه شده اند
اورژانس صحنه هایی را پیش چشمانت می گذارد گویی به سالهای جنگ و موشک باران که پر از استرس بود بازگشته ای. تا چشم کار می کند ماسک های تنفسی و بیماران پریشان و وحشت زده را می بینی. با این تفاوت که اکنون دیگر خون نمی بینی که آن هم چون به دل مردم است دیده نمی شود.
پیر، جوان، کودک، زن و مرد همه درحال چنگ انداختن به غول چراغ جادویی هستند تا شاید بتوانند با او گره های کوری که جزیی از زندگی روزمره شان شده است را باز کنند.
به محض ورود مردم به بیمارستان بدون هیچ پرس و جویی ماسک هایی تنفسی وصل می شود، آمپول و قرص است که به تن مردم می نشیند.
وحید ۳۰ سال را تمام نکرده و در نیروی انتظامی مشغول خدمت به مردم است. چند روزی بود که پس از بازگشت از ماموریت مرز شلمچه دچار مشکلات گوارشی شده بود. حالش کمی رو به بهبودی بود که اولین بارش باران دوباره سلامتی را از او ربود. او با سرفه های مدام از آسم خفیفی می گوید که ۶ سال پیش به محض ست در اهواز مهمان ناخوانده ریه هایش شد. در حالی که هر چند دقیقه یک بار خس خس سینه اش سرفه را به میان صحبت های ما می کشاند می گوید: این نفس تنگی ها دیگر مهمان چند روز نیست و تا سالها در جانم باقی می ماند. بارها تصمیم به کوچ گرفته ام اما پدر و مادر پیرم را چه کنم.
وحید در حالی که داروهایش را از متصدی داروخانه می گیرد و سرفه امانش را بریده است می گوید: من یک مامور دولت هستم اما هرگز حقوقم کفاف این زندگی را نداده است و این در حالی است که هزینه های این بیماری نیز بر سایر خرج هایم اضافه شده است.
توفیق ۵۰ ساله در حالیکه مدام به این سو و آن سو می رود و چهره اش به زردی می زند با بی حوصلگی از آسم فصلی که بر ریه هایش از سال ۹۱ چنگ انداخته می گوید: بارها به پزشکان مختلف مراجعه کرده ام و برای درمان تا تهران هم رفته ام که تنها تشخیصشان کوچ از اهواز بود.
سریع داروهایش را می گیرد و وقتی قصد خروج از بیمارستان را دارد می گوید: وضع مالی من خوب است و توان پرداخت هزینه ها را دارم اما فکری به حال مردمی کنید که از پس هزینه های اولیه زندگی بر نمی آیند چه برسد به دارو و درمان. چه فایده که این همه خبر کار می کنید و گزارش می نویسید؟ درد ما را درمان کنید. حرف باد هواست عمل کنید. گویی به این صحنه ها و تکرار قصه اش هنوز عادت نکرده است.
فاجعه تنگی نفس امسال در اهواز زمانی رخ داد که اولین باران پاییزی امسال به جای اینکه طراوت را به مردم هدیه دهد نفسشان را برید. برای ذره ای هوا بر این آسمان غرنده خاکستری مملو از ابر چنگ می انداختند اما گویی سهم آنها از این باران مانند باقی خواسته هایشان هیچ است.
افزایش آمار امسال مراجعه کنندگان تنگی نفس
طبق آمار اعلامی از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز ظرف ۴۸ ساعت پس از باران، در مجموع ۶ هزار و ۸۹۵ نفر دچار تنگی نفس شدند که این آمار به بیش از این رقم اعلام شده نیز رسید.
فرهاد حمزه لویی آمار مراجعین از روز ۲۷ مهرماه تا هفتم آبان ماه امسال را بالغ بر ۱۰ هزار و ۱۹۲ نفر عنوان کرد.
شروع این بحران ها پاییز ۹۱ بود. مسئولین جلسات متعددی برگزار کردند تا علل بروز این هوای ناپاک را پیدا کنند اما تلاش ها بی فایده بود.
درست سه سال بعد در پاییز ۹۴ تعداد مراجعین تنگی نفس به ۱۷ هزار نفر رسید.
تا به امروز طبق گفته ها و بررسی های کارشناسان عوامل مختلفی از جمله صنایع نفتی، گیاه کنوکارپوس، کارخانه نیشکر، کارخانه فولاد و حتی سوزاندن زباله و لاستیک را در این تراژدی دخیل می دانند.
از میان همه این موارد همچنان انگشت اتهام به سوی درخت کنوکارپوس و آلاینده های صنعتی نشانه می رود.
کنوکارپوس خطرناک ترین گونه کاشته شده در اهواز
مولف کتاب اقتصاد مقاوم تر محیط سالم تر در سال ۹۵ با بیان اینکه درصد بالایی از پوشش سبز خوزستان از این نوع گیاه است نظریه اتحادیه اروپا را مبنی بر اینکه این گونه گیاهی خطرناک ترین موجود زنده دنیا نامگذاری شده است را دلیلی بر رد کاشت کنوکارپوس می داند.
نرگس خاتون مجتهد نجفی ضمن تاکید بر کاشت درختان بومی نظیر خرما که اجازه رویش گیاهان مرتعی را در کنار خود می دهد کاشت درختان غیر مثمری مانند کنوکارپوس که برعکس آن عمل می کند را خطرناک می داند.
این مولف، کنوکارپوس را یکی از مخربترین و مضرترین پوشش گیاهی در دنیا معرفی می کند. چرا که با توجه به کمبود منابع آبی در چند سال اخیر می تواند تاثیرات منفی بر حجم آب بگذارد. گازهای منتشر شده از این درخت سبب جلوگیری از تشکیل ابرهای باران زا و شیره درختان کنوکارپوس سبب بد طعم شدن مزه عسل کنار می شود.
نرگس خاتون کنوکارپوس را به همراه اکالیپتوس و کهور آمریکایی جزو گیاهان سمی می شمارد که علاوه بر افزایش ات موزی بر خلاف درختان مثمر که سایه ای مطبوع و خنک دارند سایه این درختان گرم و دم است.
وی گرده های کنوکارپوس را سبب تولید غبار، ورود آن به ریه ها را عامل ایجاد حساسیت، تنگی نفس و تنگی عروق و حتی سرطان می داند.
کنوکارپوس یا آلاینده های نفتی؟
طی سال های اخیر پس از بارش ها و ایجاد حساسیت های فراوان مردم، برخی از مسئولین استانی و کشوری، گرده افشانی گیاه کنوکارپوس را یکی از عوامل اصلی این عارضه معرفی و شهرداری را مکلف به هرس این گیاه قبل از گل دهی کردند.
با وجود هرس بیش از نیمی از پوشش گیاهی اهواز پس از نخستین بارش های امسال بیش از ۶ هزار نفر به مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اهواز مراجعه کردند و درست در این مقطع انگشت اتهام برخی دیگر از صاحب نظران این بار به سوی صنایع نفت، گاز و دیگر صنایع خوزستان نشانه می رود.
دانشگاه علوم پزشکی اهواز در آخرین اعلام نظرخود، گرده درخت کنوکارپوس را به همراه دیگر عوامل به عنوان یکی از عوامل تنگی نفس معرفی می کند. با این وجود هنوز هم میان موافقان و مخالفان نظریه گرده افشانی کنوکارپوس به عنوان عامل تنگی نفس اختلاف نظرهایی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
نام اهواز در تحقیقات دنیا
معاون درمان دانشگاه جندی شاپور اهواز در گفتگوی ویژه خبری تلویزیون خوزستان در تاریخ ۱۲ آبان ماه ۹۸ ضمن اشاره به اینکه در پزشکی هم کمتر می توانیم از قطعیت ها بگوییم اظهار کرد: در خصوص این گیاه مباحثی در فیلد تخصصی پزشکی است. یک عارضه ای به نام آسم ناشی از طوفان و رعد و برق شناسایی شده است که علائمی مانند تنگی نفس و خس خس سینه را به همراه دارد و در تمام دنیا نقش گرده گیاه در آن مشخص شده است. همچنین تحقیقات بسیاری در دنیا روی آن انجام شده و نام اهواز نیز در این تحقیقات موجود است.
مهران ورناصری ضمن تاکید بر آموزش مردم و آگاهی آنها فاکتور دیگری نظیر (در معرض قرار گرفتن) را نیز یکی دیگر از عوامل این عارضه معرفی می کند. چنانچه در سال های گذشته در زمان های ویژه که مردم از این امر مطلع بودند کمتر دچار تنگی نفس می شدند.
شوک رعدوبرقی/ آسم ناشی از طوفان
رئیس اندیشگاه سلامت استان در گفتگوی ویژه خبری تلویزیون خوزستان روز ۱۲ آبان ماه ۹۸ ضمن تاکید بر عوامل مختلف در بروز این عارضه، پدیده آسم ناشی از طوفان را معرفی کرد.
به گفته این محقق وقتی دانه گرده، رطوبت را جذب می کند، تحت تاثیر شوک الکتریکی ناشی از رعد و برق متلاشی می شود و درون ریه نفوذ می کند.
غلامرضا گودرزی با اشاره به کشته شدن ۹ نفر در ملبورن استرالیا در سال ۲۰۱۶ آسم ناشی از طوفان را نه تنها در اهواز بلکه در شهرهایی مانند یزد، بابل، رشت و غیره را تایید می کند و آمار اهواز را به علت رعد و برق های قوی و باران فراوان که اصطلاحا باعث ترکیدن گرده سنگین می شود از وحشتناک ترین آمارها می داند.
گودرزی احتمال باران اسیدی را رد می کند چرا که معتقد است شخص در معرض باران اسیدی با سوزش پوست و آبریزش چشم و در مراجعه کنندگان تنفسی فرد با خفگی و در حالت شدیدتر با قطع نفس روبه رو می شود. اما در مراجعین امسال سوزش پوست و آبریزش چشم مشاهده نشد که می تواند دلیل بر رد باران اسیدی باشد.
وی معتقد است کاشت یک گونه گیاه مانند کنوکارپوس بیش از حد متعارف در یک منطقه جغرافیایی آسیب زا است. چنانچه مانند عارضه اخیر تنگی نفس اگر خطری از این گونه متوجه انسان شود با توجه به غالب بودن یک نوع گیاه باعث آسیب های جبران ناپذیری می شود و یا اگر آفتی به این گونه حمله ور شود به یکباره این پوشش را نابود می کند. پس تنوع پوشش گیاهی باید در دستور کار مسئولین قرار بگیرد.
معاون مرکز تحقیقات هوا و بیماری های تنفسی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با وجود رد باران اسیدی اظهار کرد: شاید یک گیاه آنچنان مخاطره آمیز نباشد اما ممکن است به علت کاشته شدن در یک منطقه صنعتی در زمان گلدهی، پیک گرده افشانی و تعداد گرده تحت تاثیر قرار گیرد و گیاه را خطرآفرین کند، بنابراین صنعت و آلاینده های صنعتی میتوانند تحریک و تشدید کننده باشند.
با وجود اظهارات رئیس اندیشگاه سلامت استان خوزستان و معاون درمان علوم پزشکی اهواز هنوز هم ابهاماتی در مورد عامل اصلی نفس تنگی در اهواز وجود دارد. فلرهای نفتی یکی از عوامل یا اینکه تنها تشدید کننده این عارضه است؟ آلاینده های صنعتی چه میزان در بروز این خفگی ها در اهواز تاثیرگذار بوده است؟
عدم پاسخ دهی مرکز هواشناسی
دستگاه سنجش باران اسیدی در اداره هواشناسی نزدیک فرودگاه اهواز است و توان اندازه گیری تا شهر را دارد.
برای روشن شدن صحت باران اسیدی با روابط عمومی هواشناسی اهواز تماس گرفته شد اما پاسخی دریافت نشد.
بر اساس گفته های یکی از کارشناسان کشاورزی با توجه به آلاینده های مختلف موجود در فضای شهری اهواز امکان اسیدی بودن اولین باران است.
تراکم عناصر سنگین از قبیل دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن سرب و غیره ناشی از دوده اگزوز کامیون ها، فلرهای گاز-نفت و ریزگردهای ناشی از گرد و غبارهای حامل انواع عناصر شیمیایی آلاینده، بر اثر بارندگی باعث ایجاد ترکیبات جدیدی از انواع اسیدها به ویژه اسید سولفوریک و اسید نیتریک می شود و با آب باران به زمین باز می گردد و عارضه تنگی نفس را تشدید می کند.
مخالفت با فرضیه آلرژی زا بودن کنوکارپوس
معاون خدمات شهری شهرداری اهواز در گفتگو با ایسنا ضمن اشاره به وجود ۳۶۸ هزار اصله درخت کنوکارپوس در مناطق هشت گانه شهرداری اهواز از هرس ۱۴۲ هزار و ۳۳۴ اصله درخت کنوکارپوس که به گلدهی رسیده بودند خبر داد.
علیرضا عالی پور آلرژی زا و عامل تنگی نفس بودن این درخت را غیر مستند و عملکرد این درخت را در پالایش و خودپالایی هوا بسیار موثر می داند، چرا که عقیده دارد از فتوسنتز و جذب کربن بالایی برخوردار و درخت مفیدی است.
انحراف افکار عمومی برای تبرئه نفت و گاز
معاون خدمات شهری شهرداری اهواز، انگشت اشاره به سوی کنوکارپوس را انحراف افکار عمومی برای فهم واقعیت دیگری می داند. چرا که معتقد است تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی اهواز مواردی همچون باگاس نیشکر، سوختن نیشکر، هیدروکربن های حاصل از سوخت نفت، میزان ازون موجود در هوای خشک و بارانی و ترکیبات دارای گوگرد را از عوامل تنگی نفس خوزستانی ها می داند.
دیوار کوتاه کنوکارپوس/ دکل های بلند نفت
خوزستان مهمترین جلگه ایران با تنوع زیست محیطی بالا با تالاب های اعجاز انگیز هورالعظیم شادگان، بامدژ با وجود آبزیان و پوشش گیاهی کم نظیر غرق در بی تدبیری مسئولین و نا امیدی مردمش سالها دست و پا می زند. هر بار فرشته های نجاتش با وعده و وعیدهای پوشالی دست را به سوی مردم پیش می کشند و به محض معراج تا چهار سال بعدی و بازی های جدید پا را پس می زنند.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با بیان اینکه خوزستان قطب صنعت نفت، گاز و کشاورزی ایران است وجود تالاب ها، آب فراوان، خاک ایده آل کشاورزی و غیره را از عوامل تنوع زیست محیطی در این استان می داند و معتقد است ظرفیت ویژه گرمایی و کیفیت بالای آب و هوا باعث شده خوزستان جز مناطق برخوردار باشد.
محمد درویش با رد کاشت گیاه غیر بومی کنوکارپوس، کهور آمریکایی و یا پاکستانی فعالیت های صنعتی را عاملی برای نابودی تالاب ها، رویش های طبیعی و مرگ جانداران به دنبال آن تولید ریزگردها و آلاینده های صنعتی دانست. چرا که با این ندانم کاری ها منطقه را به سوی بیابانی شدن سوق می دهند.
وی با اشاره به خشک شدن تالاب هورالعظیم و افزایش بارگذاری در بالادست به بهانه کشاورزی، تجمع بی سابقه فلرهای نفتی، تولید نیشکر و آلودگی های ناشی از سوختن آن، نه تنها وجود این صنایع را بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی در ارتقا سطح کیفی زندگی مردم بی تاثیر می داند بلکه معتقد است کاری می کنند که مردم از نعمتی به نام باران در هراس باشند.
ریشه مشکل را بزنید
درویش این فعال محیط زیست که سالهاست در این زمینه مشغول به فعالیت است با اشاره به این موضوع که درخت کنوکارپوس در بسیاری از مناطق دنیا کاشت می شود می گوید: وقتی این درخت را هرس می کنند دیگر آلرژی زا نیست و گزارشی نیز در این زمینه از کشورهای دیگر به دست نیامده است.
وی راهکار حل این مشکل را در ریشه کن کردن کاشت نوع غیر بومی پوشش ها می داند و بر کاشت گیاهان بومی منطقه مثل خرما، گز، کنار و انار تاکید بسیار دارد.
درویش ضمن اشاره به ۸ هزار نوع گیاه بومی در کشور، سود طلبی برخی از عوامل واردکننده و همچنین یک شبه راه هزار ساله رفتن دستگاه های اجرایی نظیر شهرداری را دلیل استفاده از این نوع گیاهان می داند.
اقلیم را برهم زدیم
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با اشاره به باران های اسیدی در مناطقی که از این پوشش گیاهی استفاده نمی کنند می گوید: ریزگردها، تراکم آلاینده های صنعتی، سوزاندن پسماند نیشکر، کشاورزی های بی رویه و انبوه تراکم فلرها باعث تحول اقلیمی، تغییرات چشمگیر دمایی و به دنبال آن بروز مشکلات اخیر است.
درویش کنشگر محیط زیست جنگ های منطقه ای را نیز که در چند سال اخیر اتفاق افتاده است را مزید بر علت می داند و معتقد است عوارض ناشی از این جنگ ها که مهمترین آن تولید گازهای سمی است در بروز این عارضه ها بی تاثیر نیست.
پوشش بومی اولویت اول در کاشت
رئیس اداره حفاظت محیط زیست اهواز عواملی همچون فلرهای نفتی(آلاینده های صنعتی)، کنوکارپوس، حمل و نقل های درون شهری و برون شهری و در بازه هایی از زمان سوختن نیشکر را دلیل این عارضه می داند و معتقد است در سال های گذشته شهرداری کوتاه ترین و کم هزینه ترین راه را برای رسیدن به مقصد انتخاب کرد. از آنجایی که این گیاه سریع رشد می کند و سبزینگی چشمگیری دارد اقدام به کاشت کردند که در حال حاضر دستور عدم کاشت آن داده شده است.
علی بنی عگبه با بیان این مطلب که این گیاه چون رشد و جذب آب بالایی دارد و ریشه های بزرگی را به وجود می آورد از گزارشاتی مبنی بر گرفتگی فاضلاب شهری بر اثر رشد بی رویه ریشه این درخت و بروز مشکلاتی در سیستم آبفا خبر داد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست اهواز با اشاره به تغییرات اقلیمی در منطقه، کاشت انواع پوشش های گیاهی از جمله خرما، انار، کنار و گز را راه حل این مشکل می داند.
وی معتقد است با انجام این کار اگر مشکلی در کاشت این گیاه به وجود آید خیلی راحت آن را حذف کرد و با وجود تنوع پوششی نگران کمبود فضای سبز و بروز چنین مشکلاتی نباشیم.
کاهش ۹۰ درصدی سوخت گاز در فهای نفتی
تماس ما با روابط عمومی مناطق نفت خیز جنوب به نتیجه نرسید اما مدیر عامل بهره برداری نفت و گاز کارون درگفتگوی ویژه خبری تلویزیون خوزستان در تاریخ ۱۲ آبان ماه ۹۸ ضمن اشاره به قدمت ۶۰ ساله تولید نفت و گاز در اهواز از کاهش ۹۰ درصدی سوخت ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز خبر داد.
غلامرضا مفیدی معتقد است با اینکه در سال های گذشته گازسوزی بیشتری داشتیم با شیوع شدید این عارضه روبه رو نبودیم. همچنین محل ست شاغلین شرکت نفت در نزدیکی همین تاسیسات است و اگر مشکلی بود حتما گزارش می شد.
وی در حالی از همکاری شرکت نفت و دانشگاه ها جهت تحقیقات علمی خبر می دهد که این شرکت حاضر به پاسخگویی به خبرنگاران مستقل نیست.
در عارضه اخیر همه عوامل تاثیرگذارند
در خوزستان صنایع بزرگی وجود دارد و آلودگی های این صنایع در خوزستان منتشر می شود. صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، کربن و نیز درخت کنوکارپوس همگی در بروز این عارضه دخیل هستند. همچنین اشکالات مدیران، نبود پیوست زیست محیطی، تعدی و به حریم رودخانه ها و تغییر شرایط اقلیمی از جمله عوامل بحران زا در خوزستان است.
این جملات ساده ترین اظهارات مدیر کل مدیریت بحران استانداری خوزستان است که در نشست کمیته علمی، آموزشی و فنی مدیریت بحران خوزستان روز دوشنبه ۱۳ آبان ماه ۹۸ بیان کرد.
کیومرث حاجی زاده عامل حساسیت فصلی را نیز موجب تشدید این عارضه می داند و انگشت اتهام را به سوی همه عوامل نشانه می گیرد.
گمانه زنی ها و نظرات مخالف و موافق در رابطه با علل بروز عارضه تنگی نفس پس از اولین بارش در اهواز هنوز ادامه دارد.
کنوکارپوس گیاهی که تنها ۱۰ سال از قدمت آن در خوزستان می گذرد باید از نقطه نظرات مختلف مورد بررسی قرار گیرد. چرا با وجود تنوع گیاهی بالا در کشور هنوز هم وارد کننده این گونه گیاهان غیر بومی هستیم؟ به راستی ارزش جان مردم و بیت المال در نزد کاسبان اقتصادی چه اندازه است؟
آنچه بر اساس گفته های کارشناسان، اساتید دانشگاهی و مسئولین اجرایی تاکنون به گوش رسیده است تنها گیاه کنوکارپوس را نمی توان متهم اصلی این عارضه تنفسی معرفی کرد چرا که تغییرات اقلیمی خوزستان، دستکاری های ناآگاهانه و یا شاید آگاهانه در شرایط زیستگاهی، خشکاندن تالاب ها و به دنبال آن ایجاد ریزگردها، کشاورزی های بی رویه، حمل و نقل و ناوگان زمینی، صنایع و آلاینده های مربوط به آن و غیره تاثیرات بسیاری در بروز این عارضه ها داشته است.
با وجود گذشت چندین روز از اولین باران های پاییزی اهواز هنوز هم نفس وحید تنگ است، خس خس سینه اش لالایی شب های تنها فرزندش است که این بار از مبتلا شدن او می ترسد. هزینه های درمانی بالا با وجود پایین آمدن قدرت خریدش سبد مشکلاتش را تکمیل می کند.
توفیق های بسیاری وجود دارند که مدتهاست اعتماد عمومی شان به مسئولین و قول های بی اثر را از دست داده اند و جمله (خب که چی) ورد زبانشان است.
آیا وحیدها و توفیق ها در سال ۱۴۰۰ نیز هنوز با وجود بی هوایی شهرشان و تنگی نفسشان باز هم جمله ما که هوا نداریم اما هواتو داریم را فریاد خواهند زد؟
گزارشگر: مهرنوش طافیان
ما كه هوا نداريم اما هواتو داريم: دیوار کوتاه کنوکارپوس دکل های بلند نفت
تلاش برای خروج جنگل های هیرکانی از"لیست یونسکو" با هدف احداث تله کابین؟!
های ,اهواز ,ها ,کنوکارپوس ,باران ,وجود ,می داند ,تنگی نفس ,می کند ,ها و ,را به ,علوم پزشکی اهواز ,خبری تلویزیون خوزستان ,علمی موسسه تحقیقات ,اندیشگاه سلامت استان
درباره این سایت